Η οδηγία για την περιβαλλοντική ευθύνη είναι μια γενική, οριζόντια περιβαλλοντική πράξη, η οποία εφαρμόζεται σε περισσότερους από έναν περιβαλλοντικούς τομείς. Ως εκ τούτου, συμπληρώνει άλλες πράξεις της Ένωσης που αποσκοπούν στην προστασία του περιβάλλοντος. Ο ορισμός της «περιβαλλοντικής ζημίας» αναφέρεται ρητά σε τέσσερις από αυτές: οδηγία 79/409/ΕΟΚ του Συμβουλίου, της 2ας Απριλίου 1979, περί της διατηρήσεως των αγρίων πτηνών [νυν οδηγία 2009/147/ΕΚ περί της διατηρήσεως των αγρίων πτηνών· οδηγία 92/43/ΕΟΚ του Συμβουλίου, της 21ης Μαΐου 1992, για τη διατήρηση των φυσικών οικοτόπων καθώς και της άγριας πανίδας και χλωρίδας· οδηγία 2000/60/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 23ης Οκτωβρίου 2000, για τη θέσπιση πλαισίου κοινοτικής δράσης στον τομέα της πολιτικής των υδάτων · και οδηγία 2008/56/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 17ης Ιουνίου 2008, περί πλαισίου κοινοτικής δράσης στο πεδίο της πολιτικής για το θαλάσσιο περιβάλλον.

Οι παραπομπές σε διατάξεις των άλλων αυτών πράξεων, καθώς και η κατανόησή τους, είναι απαραίτητες για την κατανόηση της «περιβαλλοντικής ζημίας».

Η οδηγία για την περιβαλλοντική ευθύνη βασίζεται στην αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει» και την αντανακλά. Επιπλέον, η κοινή ερμηνεία της «περιβαλλοντικής ζημίας» πρέπει να στηρίζεται, κατά περίπτωση, και σε άλλες αρχές στις οποίες βασίζεται η περιβαλλοντική πολιτική της Ένωσης, συγκεκριμένα στην αρχή της προφύλαξης και στις αρχές της προληπτικής δράσης και της επανόρθωσης των καταστροφών του περιβάλλοντος κατά προτεραιότητα στην πηγή, οι οποίες είναι σημαντικές για την ερμηνεία της. Γενικές αρχές του δικαίου της Ένωσης, όπως η αρχή της αναλογικότητας, είναι επίσης συναφείς για την οδηγία.

Η οδηγία για την περιβαλλοντική ευθύνη καλύπτει τις δυσμενείς συνέπειες επαγγελματικών δραστηριοτήτων για το περιβάλλον. Οι δραστηριότητες αυτές υπόκεινται σε νομικές απαιτήσεις βάσει άλλης περιβαλλοντικής νομοθεσίας της Ένωσης. Η σχετική νομοθεσία δημιουργεί ένα ευρύτερο κανονιστικό πλαίσιο που είναι συναφές για την εφαρμογή των υποχρεώσεων που απορρέουν από την οδηγία όσον αφορά την περιβαλλοντική ζημία. Ο λόγος είναι ότι συνήθως οι διατάξεις της εν λόγω νομοθεσίας αποσκοπούν επίσης στην πρόληψη ή στον περιορισμό πολλών από τις δυσμενείς συνέπειες για τη φύση, τα ύδατα και το έδαφος, οι οποίες εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του όρου «περιβαλλοντική ζημία».

Παρότι υπεύθυνος για την περιβαλλοντική ζημία είναι ο φορέας εκμετάλλευσης, οι αρμόδιες αρχές έχουν καθήκοντα σε σχέση με αυτήν. Επομένως, η κοινή ερμηνεία του όρου «περιβαλλοντική ζημία» απαιτεί να γίνει κάποια αναφορά στον ρόλο τους. Επιπλέον, λόγω της πολυπλοκότητας των περιβαλλοντικών παραβάσεων και της εφαρμογής της αντίστοιχης νομοθεσίας απαιτείται η ύπαρξη γενικών κατευθυντήριων γραμμών αντιμετώπισης/δίωξης των περιβαλλοντικών παραβάσεων που εμπίπτουν στο πλαίσιο εφαρμογής της Οδηγίας για την Περιβαλλοντική Ευθύνη 2004/35/ΕΚ αλλά και κατευθυντήριων γραμμών για την κοινή ερμηνεία της περιβαλλοντικής ζημίας.

Αυτό διαπιστώθηκε και από τη διαδικασία αξιολόγησης της οδηγίας που διενεργήθηκε το 2016 από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Η αξιολόγηση κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η εφαρμογή της οδηγίας παρεμποδιζόταν από τη σημαντική έλλειψη ομοιόμορφης εφαρμογής βασικών εννοιών, ειδικότερα εννοιών που σχετίζονται με την περιβαλλοντική ζημία.

Ως εκ τούτου, η Επιτροπή ανέθεσε σε ανάδοχο να καταρτίσει, από κοινού με την ομάδα κυβερνητικών εμπειρογνωμόνων σχετικά με την οδηγία για την περιβαλλοντική ευθύνη και την αρμόδια υπηρεσία της Επιτροπής, ένα έγγραφο κοινής αντίληψης βασισμένο στην έρευνα και στις διαβουλεύσεις. Παρότι δεν καταρτίστηκε έγγραφο της Επιτροπής ούτε συμφωνήθηκε κάποιο έγγραφο με τα κράτη μέλη, αυτές οι προπαρασκευαστικές εργασίες βοήθησαν να προετοιμαστεί το έδαφος για τις παρούσες κατευθυντήριες γραμμές, οι οποίες δημοσιεύθηκαν τον Απρίλιο του 2021 υπό τον τίτλο «Κατευθυντήριες γραμμές που παρέχουν μια κοινή ερμηνεία του όρου «περιβαλλοντική ζημία» που ορίζεται στο άρθρο 2 της οδηγίας 2004/35/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με την περιβαλλοντική ευθύνη όσον αφορά την πρόληψη και την αποκατάσταση περιβαλλοντικής ζημίας». Το έγγραφο αυτό, στο οποίο παρατίθενται και παραδείγματα διαχείρισης περιβαλλοντικών παραβάσεων σχεδόν σε όλα τα κράτη μέλη, είναι διαθέσιμο στον σύνδεσμο: https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/TXT/PDF/?uri=CELEX:52021XC0407(01)&from=EN.

Το pdf αρχείο είναι διαθέσιμο και στην παρούσα ανάρτηση.